ZARYS HISTORII ZAKŁADU TRANSPORTU I PRZETWARZANIA ENERGII

      Tradycje Zakładu sięgają roku 1945, kiedy to utworzona została w Politechnice Łódzkiej Katedra Kolei i Napędu Elektrycznego. Katedra korzystała początkowo
z pomieszczeń i opieki merytorycznej Katedry Elektrotechniki Ogólnej, którą kierowali kolejno: prof. Eugeniusz Jezierski (do września 1946 r.), doc. Eugeniusz Kenig (do września 1948 r.) oraz prof. dr Czesław Jaworski (do września 1957 r.). W 1952 roku powstaje Zakład Kolei Elektrycznych, którego kierownikiem
w latach 1954 - 1957 był mgr inż. Wiesław Dytberner. Od 1 października 1957 roku Zakład zostaje przekształcony w Katedrę Kolei Elektrycznych, której kierownikiem został jej rzeczywisty twórca – prof. dr inż. Czesław Jaworski.
W latach 1958 – 1964 nastąpił dynamiczny rozwój Katedry. W tym czasie kadrę naukowo-dydaktyczną Katedry stanowili: mgr inż. Franciszek Kotarski,
mgr inż. Kazimierz Kruciński, mgr inż. Tadeusz Bartoszewski, mgr inż. Stanisław Kubik oraz specjaliści z zewnątrz – doc. inż. Jerzy Dzikowski i mgr inż. Tadeusz Mickiewicz. Od 1968 roku rozpoczyna się współpraca z Katedrą dr inż. Henryka Karbowiaka. Rok później skład osobowy Katedry powiększa się o dwie kolejne osoby. Są to mgr inż. Tadeusz Solarek oraz mgr inż. Witold Lewandowski.

Okres 1957-1970: Katedra Kolei Elektrycznych, kierownictwo - prof. dr inż. Czesław Jaworski. Wspaniały okres rozwoju Katedry. Udział zespołu w Wielkim Programie Elektryfikacji Kolei Polskich.

      Od 1 września 1970 roku następuje zmiana struktury organizacyjnej Wydziału Elektrycznego Politechniki Łódzkiej. Powstaje Instytut Elektroenergetyki, w skład którego wchodzi Katedra Kolei Elektrycznych zmieniając nazwę na Zespół Trakcji Elektrycznej. Kierownikiem Zespołu pozostał prof. dr inż. Czesław Jaworski. Profesor pracował do 1976 roku, kiedy to po ukończeniu 70 roku życia przeszedł na emeryturę.

Okres 1970 - 1972 - 1976: Zespół Trakcji Elektrycznej w Instytucie Elektroenergetyki, kierownictwo - prof. dr inż. Czesław Jaworski (do1972) i okres 1972-1976 – kierownictwo doc. dr inż. Franciszek Kotarski. Kontynuacja tematyki naukowo-badawczej związanej z elektryfikacją sieci PKP.

      W 1972 r z inspiracji prof. Czesława Jaworskiego została powołana przy Zespole Trakcji Elektrycznej pracownia naukowo-badawcza Centralnego Ośrodka Badań i Rozwoju Techniki Kolejnictwa w Warszawie. Pierwszym kierownikiem pracowni został doc. dr inż. Henryk Karbowiak. Pracownia zajmowała
się zagadnieniami automatyzacji środków transportu kolejowego i istniała
do 1992 roku. Zasługi Profesora Czesława Jaworskiego w dziele elektryfikacji sieci PKP, Resort Komunikacji uczcił symbolicznie odsłonięciem tablicy pamiątkowej
na budynku dworca Warszawa Śródmieście (1988). Podobnie, dokonania Profesora w dziedzinie elektryfikacji PKP i rozwoju specjalności Trakcja elektryczna uczcił Wydział Elektrotechniki i Elektroniki PŁ, fundując tablicę pamiątkową w galerii zasłużonych profesorów w budynku Wydziału (2003).

Okres 1976-2001: Zespół Trakcji Elektrycznej w Instytucie Elektroenergetyki, kierownictwo - prof. dr hab. inż. Henryk Karbowiak. Efektywny okres współpracy Zespołu z instytucjami i przedsiębiorstwami kolejowymi. Wdrożenia przemysłowe w zakresie automatyki prowadzenia pociągu. Zakończonych 7 przewodów doktorskich.

W tym okresie kadrę naukowo-dydaktyczną i inżynieryjną Zespołu stanowili:
doc. dr inż. Franciszek Kotarski, dr inż. Tadeusz Bartoszewski, dr inż. Katarzyna Bergiel, dr inż. Stanisław Kubik, dr inż. Witold Lewandowski, dr inż. Tadeusz Solarek, dr inż. Robert Sternik, mgr inż. Sławomir Barański, mgr inż. Ewa Dyka, mgr inż. Adam Kopcik, mgr inż. Władysław Sieradzki, inż. Janusz Dzirba,
inż. Andrzej Lesiak.

Ważniejsze wdrożenia przemysłowe w latach 1976-2001

· System ATP (Automatic Train Protection) SOP-2 zapewniający bezpieczną jazdę pociągów metra,  wdrożony na linii metra w Warszawie. System został opracowany w PŁ i wdrożony we współpracy  z firmą Adtranz ZWUS
w Katowicach (1995).

· System hamowania docelowego pociągów rosyjskich typu 81 wdrożony na linii metra w Warszawie. Projekt realizował jedną z funkcji automatycznej jazdy pociągu ATO (Automatic Train Operation). System został opracowany
w PŁ i wdrożony we współpracy  z  firmą ATM Awionika w Warszawie (1998).

· System hamowania docelowego pociągów typu Metropolis wdrożony na linii metra w Warszawie. System został opracowany i wdrożony we współpracy  z  firmą Alstom Konstal Chorzów (2002).

Po przejściu profesora Henryka Karbowiaka na emeryturę od 1 października 2001 roku funkcję kierownika Zespołu Trakcji Elektrycznej pełniła dr inż. Katarzyna Bergiel.

Okres 2001-2008: Zespół Trakcji Elektrycznej w Instytucie Elektroenergetyki, kierownictwo - dr inż. Katarzyna Bergiel. Kontynuacja współpracy Zespołu z przemysłem kolejowym, modernizacja dydaktyki.

Dr inż. Katarzyna Bergiel w swojej działalności skupiła się  na uporządkowaniu spraw dydaktycznych Zespołu. Momentem przełomowym dla Zespołu Trakcji Elektrycznej w tym okresie, było podjęcie przez Wydział Elektrotechniki
i Elektroniki (wspólnie z Wydziałem Mechanicznym PŁ) kierunku kształcenia Transport. Opracowano programy  studiów stacjonarnych i niestacjonarnych dla nowego kierunku oraz program specjalności Elektryczny Transport Szynowy.
W 2005 roku mgr inż. Marcin Steczek, jako student studiów doktoranckich dołączył do kadry Zespołu.

Ważniejsze wdrożenia przemysłowe w latach 2001-2008

· System ATP (Automatic Train Protection) SOP-2P zapewniający bezpieczną jazdę pociągów metra,  wdrożony na linii A metra w Pradze (Czechy). System został opracowany i wdrożony we współpracy  z firmą Bombardier Transportation ZWUS w Katowicach oraz AŽD Praha (2005).

· System bezobsługowego zawracania pociągów metra na stacji końcowej,  wdrożony na linii A metra w Pradze (Czechy). System został opracowane i wdrożony we współpracy  z firmą Bombardier Transportation ZWUS w Katowicach oraz AŽD Praha (2005).

Od 1 grudnia 2006 roku Zespół Trakcji Elektrycznej został wzmocniony kadrowo przez dr hab. inż. Jana Anuszczyka, profesora nadzwyczajnego PŁ. Decyzją Rady Wydziału Elektrotechniki, Elektroniki Informatyki i Automatyki z dnia 2 lipca 2008 roku został powołany Zakład Trakcji Elektrycznej, którego kierownictwo powierzono dr hab.  Janowi Anuszczykowi. W wyniku rozszerzenia działalności naukowo-badawczej i dydaktycznej Zakładu w 2009 roku zostaje
on przemianowany na Zakład Transportu i Przetwarzania Energii.  W 2011 roku dr hab. inż. Jan Anuszczyk uzyskał tytuł naukowy profesora.

Okres od 2008 i obecnie: Zakład Transportu i Przetwarzania Energii (2009) w Instytucie Elektroenergetyki, kierownictwo - prof. dr hab. inż. Jan Anuszczyk. Okres współpracy Zakładu z jednostkami wydziałowymi i uczelnianymi w zakresie tworzenia infrastruktury dla rozwoju kierunku Transport w Politechnice Łódzkiej (współudział w projekcie Programu Wieloletniego „Koleją w XXI wiek” oraz Centrum Transportu Szynowego CTS CETRANS). Współpraca z instytucjami i przedsiębiorstwami transportowymi (PKP PLK S.A., PKP Intercity S.A., Bombardier Transportation ZWUS Katowice, Bombardier Transportation O. Łódź, Elester-PKP Łódź, Elektrownia Wiatrowa Kamieńsk, Enika Łódź. Realizacja studiów podyplomowych „Współczesny transport szynowy”. Zakończone 3 przewody doktorskie, 3 kolejne w toku.

Aktualnie skład zespołu badawczego Zakładu Transportu i Przetwarzania Energii jest następujący: adiunkci – dr inż. Sławomir Barański, dr inż. Piotr Błaszczyk,
dr inż. Marcin Steczek, dr inż. Tomasz Teodorczyk (starszy wykładowca),
inż. Janusz Dzirba (pracownik inżynieryjno-techniczny) oraz doktoranci –
mgr inż. Andrzej Gocek, mgr inż. Adam Wawrzyniak, mgr inż. Katarzyna Wojciechowska. Współpraca – dr inż. Robert Sternik, Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna Łódź.

Aktualna współpraca z przemysłem

· Opracowanie i wdrożenie systemu ATP SOP-2W dla 1 linii metra w Warszawie. Praca realizowana we współpracy z firmami Bombardier Transportation ZWUS, Siemens, Newag (2011 -2013).

· Opracowanie i wdrażanie systemu ATP SOP-3 dla budowanej 2 linii metra
w Warszawie. Praca realizowana we współpracy z firmami Bombardier Transportation ZWUS, Kontron East Europe, AŽD, Siemens, Newag (od 2010).

· Opracowanie komputerowego systemu sterowania ruchem kolejowym dla linii o małym natężeniu ruchu. Praca realizowana we współpracy z firmą Elester-PKP  Łodź (od 2010).

· Opracowanie i wdrożenie innowacyjnych układów sterowania pojazdem komunikacji miejskiej z napędem asynchronicznym.  We współpracy z firmą Enika Łódź (2012-2014).

Inne obszary prac naukowo-badawczych

· Transmisja informacji między torem a pojazdem trakcyjnym dla potrzeb systemów sterowania ATP i ATC (Automatic Train Protection, Automatic Train Control).

· Modelowanie, symulacja i próby testowe napędów trakcyjnych.

· Badania dokładności i jakości hamowania pociągów metra dla różnych rozwiązań napędów trakcyjnych.

· Diagnostyka i optymalizacja układów transportowych.

· Monitoring i diagnostyka elektrowni wiatrowych.

Opracował: Prof. dr hab. inż. Jan Anuszczyk

(Na podstawie materiałów archiwalnych oraz bieżących)

2014, pażdziernik